Beyaz ne kadar beyaz?
Bir yaz akşamı tatil yöresinde arkadaşlarla buluşmuşsunuz. İçlerinden birinden bir fikir ortaya atıyor, haydi diskoteğe gidelim. Fikir iyi hoş güzel de siz beyaz bir gömlek veya T-shirt giymişsiniz, gittiğiniz mekanda aydınlatma sizi beyaz giysinizle öne çıkaracak. Siz popüler olmak isterseniz sorun yok, ancak fosforik beyaz bir giysiyle görünmek sizin için hoş bir durum olmayabilir de.
Bir diğer vaka, yine beyaz giysilerle ilgili, büyük annelerimiz beyaz giysilerin son yıkama suyuna çivit* katarlarmış. Böylece daha beyaz, kendi deyimleri ile ”sakız gibi beyaz” olmalarını sağlıyorlarmış.
Aslında her ikisi de ışık ve renk oyunu, Beyaz ışığı oluşturan renk bileşenlerinde maviyi güçlendirdiğinizde, nesnelerin daha beyaz görünmesini sağlayabilirsiniz. Yıkama esnasında dokulara yerleşen kireç partikülleri ve atmosferik şartlar, tekstil ürünlerini sarartır. İkinci vakada bu sararma çivitin mavi boyama maharetiyle bertaraf edilir, daha beyaz görülmesi sağlanır. Günümüzde bu sararma sorununu çözmek -yada tekstili beyazlatmak- için deterjan firmaları tekstil dokusunun içine UVA ışıkta mavi fosforik ışıma yapan partiküller yerleştiriyorlar. Deterjan ve beyazlatıcıların İddialı reklamlarla sundukları tekstil beyazlatma tekniği bu, kendi deyimleriyle ”beyazlatma ajanları”. Tekstil dokusuna yerleştirilen bu ajanlar, UVA ışıkta aktive olarak mavi ışıma yapıyor ve ürünün beyaz görünmesini sağlıyor. Birinci vakada mekanda bulunan UVA lambası sayesinde beyaz giysilerinizle sizi öne çıkaran etki de budur.
Gün ışığında bolca ve diğer ışık kaynaklarında (Akkor, halojen, florasan, metal halide lambalar) standartlar ölçüsünde UVA vadır. Bu miktar tekstildeki partikülleri uyarmaya yetecek seviyededir ve deterjanın beyazlatma özelliği bu şekilde tamamlanır. Ya içinde UV olmayan LED aydınlatma altında beyaz tekstil ürünleri nasıl görünecek?
Malesef bu ajanları uyaracak UVA ışık LED ışığında yok, zaten bunu da LED’in önemli özelliği olduğunu sıkça duyuyoruz. Bir müze aydınlatması veya UV ışımaya duyarlı nesnelerin solmaması için çok iyi bir özellik. Günümüz tekstil ürünleri için durum farklı olabiliyor, yani beyaz gömleğiniz veya t-shirt’ünüz deterjan firmalarının iddia ettiği gibi beyaz görülmeyecektir. Çözüm LED aydınlatma projelerini UV ışıkla desteklemek olabilir mi?
Bu beyaz rekabetinde çocukluğumdaki bir reklam repliğini hatırladım: ”Beyazın da beyazı var, adı: Tursil beyazı…”
* ”Eskiden çivit otundan, bugün yapay yollarla elde edilen, mavi renkli, sarılığını gidermek için çamaşırın son suyuna karıştırılan toz boya”. (Türk Dil Kurumu)
