Camilerde enerji tasarrufu mümkün

Ayakkabılarınızı kapının önünde çıkarıp içeri girdiniz. Genişçe bir salonu andıran, kubbeyle çevrelenmiş bir çatının yan taraflarında merdivenler ve balkon diyebileceğimiz iki ya da üç kat çarptı gözünüze. Tüm yapıyı çevreleyen aralara serpiştirilmiş camlardan içeriye sızan ışık ise ortama farklı bir hava katmakta.

Tam o sırada başınızı yukarıya çevirdiğinizde irice bir avizenin, üzerindeki onlarca ampülle tepenizde olduğunu gördünüz. Yapının iç kısmının daha etkili aydınlatılması için de duvarlara yerleştirilmiş şamdan tipi yuvalara da birer ampül konulmuş durumda. Avize ve duvardakilerle birlikte yüzlerce ampül, içeridekilere ışık vermekte.

Bir köşk, saray ya da villa değil bahsettiğim mekan, bir cami. Ortalama büyüklükteki her cami için yukarıdaki sahneyi gözünüzde canlandırabilirsiniz. Caminin büyüklüğüne göre aydınlatma için kullanılan ekipmanların sayısı artmakta ya da azalmakta. Eskiler kadar yeniler için de benzer bir klasik aydınlatma kullanılıyor. Ama ister eski ya da küçük, ister yeni ya da büyük olsun her halikarda yüklü bir elektrik faturasının sebebi bu aydınlatmalar.

Sürdürülebilir bir başarı öyküsü: Fas

Ancak bunu ortadan kaldırmak için adım atanlar da yok değil. Geçen yılki Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’na (COP22) ev sahipliği yapan Fas’ta ülke yönetimi, şu sıralar camileri enerji verimli yapılar kılmak adına önemli adımlar atıyor. Nüfusu 35 milyona yaklaşan ülkede, şu ana kadar 100 kadar caminin çevre dostu olması için gerekli dönüşümler yapılmış. Bu dönüşüm kapsamında tüm aydınlatmalar LED versiyonları ile değiştirilirken, solar paneller sayesinde de enerji ihtiyacının bir bölümü ve sıcak su gereksinimi karşılanıyor. İlk örnekler, projenin başarısını net bir şekilde kanıtlıyor: 30 bin dolarlık bir maliyetle dönüştürülen bir camideki enerji tasarrufu yüzde 80’e ulaşmış.

Fas yönetimi, bu projeyi ülkenin tamamını kapsayacak şekilde genişletmeyi planlıyor. Hedef, önümüzdeki 5 yılda 15 bin caminin bir kısmını bu yöntemle dönüştürmek. Enerjisinin yüzde 95’ini ithal eden (Cezayir’den gaz, İspanya’dan elektrik alıyorlar) ülkede bu tip yatırımlar kesinlikle çok değerli.

Türkiye’de uygulanabilir mi?

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın açıkladığı istatistiklere göre Türkiye genelinde 2015 sonu itibariyle 86.872 adet cami bulunuyor. 2006 – 2015 arasında yeni yapılan cami sayısı ise yaklaşık 9 bin. LED aydınlatma ürünlerinin bu tarih aralığında inşaa edilen camilerde olduğunu varsayalım. Bu durumda 2006 öncesinde yapılan camilerde uygulanacak bir dönüşüm bile 75 binden fazla camide yüzde 80’i bulan tasarruf anlamına gelecektir.

Konuyla ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında, 2008’in “Enerji Verimliliği Yılı” ilan edilmesi nedeniyle bir şeyler yapıldığı görülüyor. Bu kapsamda camilerdeki aydınlatmaların “enerji tasarruflu olanlarla” değiştirilmesi istenmiş. Ancak Fas’taki gibi solar enerjiyle desteklenen bir uygulamayla karşılaşmak mümkün değil.

Kaç caminin bu oranda tasarruf sağlayabileceği için elbette titiz bir çalışma yapılması gerek. Her bir caminin tek tek ele alınması gerekiyor. Ancak toplam cami sayısı ve tasarruf oranı düşünüldüğünde denemeye değer görünüyor. Siz ne dersiniz?

* Görsel, dünyanın en büyük ikinci camisi olduğu ifade edilen Fas’taki II. Hasan Camii’ne aittir.