Nesnelerin interneti IoT ile birlikte yaşamak
Geçmişe yönelik tarihini tam anımsayamadığım bir zaman dilimi içinde, İstanbul Belediyesi otobüs sürücüleri araç hızlarını düşürerek bir iş yavaşlatma eylemi yapmışlardı. İETT otobüs sürücüleri belirli hız sınırını aşmayarak alışılagelmiş trafik ve ulaşım hızlarını düşürdüler. Eylemleri sırasından sefer süreleri uzadı, sefer sayıları azaldı, toplu taşıma yolcuları palanlanan/alşılan sürelerden daha geç hedeflerine ulaşıyorlardı. Eylemin sonunda incelendiğinde İETT sürücüleri bir iş yavaşlatma eylemi falan yapmamışlardı, sadece araçları için trafik ve/veya kendi kurumlarının koyduğu hız sınırına dikkat ediyorlar bu sınırı aşmıyorlardı. Yani gayrı yasal hiçbir eylem yoktu, hatta yasaları uyguluyorlardı. Yanlış anımsamıyorsam araçları için yasal şehir içi hız sınırı 25 veya 30 Km/saat olarak tanımlanmıştı. Sadece hız limitini uygulamak ciddi problemler yaşanmasına sebep olmuştu.
Neden bu vak’ayı anlattım; bireysel ve toplu taşıma araçlarımızda bulunan Elektronik Kontrol Ünitesinin (ECU) geliştirilerek internet üzerinden iletişime geçtklerini ve BigData ya bağlandıklarını hayal edeceğim. Araçlarımız birer IoT yada internetin bir nesnesi olduğunda neler olacak:
Araçlarımızın birer IP numarası olacak (uzmanlarca 2020 yılında toplamda 50.000.000.000 IP olacağı hesaplanıyor) Bu IP numarası ile aracımızın anlık ve geçmişe yönelik global konumu belirlenecek, hızı kayıt altında olacak, hedefe tahmini varış süremiz bu süreçlerde yakıt durumumuz, aracın yoldaki pozisyonu (yokuş sağ, sol yamaç vb durumu) vb birçok durum izlenecek ve GPS ile BigData ya gönderilecek. Köprü otoyol geçişleri ödemeleri otomatik olarak yapılacak. Araç bir kazaya karışmışsa kaza anındaki hıza göre, çarpışma şiddetine göre değerlendirilip, ambulans, itfaiye konuma en yakın lokasyondan çağrılacak. Diğer araç bilgileri ile karşılaştırılmalı kazaya karışan araçlar belirlenecek vb.
Bütün bunlar kulağa hoş geliyor ancak, bunun yanında bütün trafik kural ihlallerini gerekli yerlere iletmiş olacak. Ne kadar tarfik kural ihlali cezası yersiniz veya ehliyetiniz ne zaman iptal edilir bunu benim tahmin etmem çok zor. Bu durumda herkes kendi durumu kendisi değerlendirebilir (lütfen bu değerlendirmede objektif olunuz). En iyisi siz bunun sonucunu görmek için önümüzdeki bir zaman diliminde yanınızda biri varken, hiç kural ihlali yapmadan bir araç kullanmayı deneyin.
Her şey bu kadar kötümser değil tabi bazı durumlarda da IoT aracımız bizi trafik ihlali yapmaktan alıkoyacak. Örneğin direksiyon üzerine yerleştirilen alkole duyarlı sensörler alkollu sürücünün aracı kullanmasını engelleyecek, hem kural ihlali yapmamış olacak, hem de daha güvenli bir trafik için faydalı bir ortam sağlayacak.
Yine nesnelerin interneti konusunda, Ali Akurgal üstadımızın esprili yaklaşımlarını sizinle paylaşmak istiyorum.
”Örneğin, buzdolabınız, süt şişelerinin sayısına bakacak, sizin el altında bulundurmak istediğinizden az sayıda şişe varsa, sizin belirlediğiniz yerden ve markadan ısmarlayacak. Gene, belirlediğiniz saatte süt kapınıza gelecek. Giderek, buzdolabınız, şişelerin içindeki süt miktarlarına da bakacak, şişe sayısı değil, süt miktarına göre tedarik düzenleyecek. Bir ileri aşamada, süt şişeleri de internete bağlanınca, onlara son kullanım tarihlerini soracak, kullanma tarihleri geçmiş olanların yerine yenilerini ısmarlayacak.
Daha ileride, günlük süt gereksinmenizi gözetecek. Siz diyetisyeniniz tarafından “sağlığınıza zararlı” olarak nitelenmiş bir içecek isteseniz de buzdolabınızın ısmarlama seçenekleri arasında o olmayacak. Elinizin altındakini tüketemeye alışacaksınız ve buzdolabınızın dikte ettiği şekilde yiyip içeceksiniz. Robotların esiri olmuş insanlar üzerine çevrilen bilim kurgu filmlerine benzer bu son adımı, nesnelerin internetinden kaygı duyasınız diye anlatmadım. IoT’un ne kadar önemli ve yaşamsal olduğunu vurgulamaya çalıştım. Evet, günlük yaşamımız hızla şekil değiştiriyor.”
Konuyu anlatmak için çoğu zaman yumurta örneği verilir biz de geleneği bozmayalım hem de ilk IoT yazımıza başlarken yumurta örneğini tamamlayıcı olması için birkaç kelime yumurtadan bahsedelim. Her yumurta için bir IP numarası mı atanacak, IP hangi aşamada atanacak? yumurta tüketildiğinde IP numarası ne olacak? gibi soruları anlamsız kılan bir cevap verebiliriz. Buzdolabınızın bir IP numarası olacak ve yumurta bölümündeki sensörler yumurtaları algılayacak. Siz sorgumayı yaptığınızda buradan gelen bilgi ile işlem yapılacak. Ben genellikle buzdolabında yumurtalık bölümüne özellikle yarım limon koyarım. Bu durumda omlet yapma hayalleri ile işten eve dönerken akıllı telefonumdan sorguladım, evde yumurta var görünüyor. Geldiğimde görüyorum ki aslında yumurta yok, yumurtalıkta limonlar var. Merak ediyorum bu akıllı sistemler benim limondan bir omlet yapmamı nasıl sağlayacak?
Sonuç olarak hazır olun yada olmayın IoT geliyor, dersinize çalışsanız da, çalışmasanız da, bilmeseniz de kullanımıza sunulacak. Nasıl ne olduğunu bilmeden çoğu zaman günde birden çok kullandığımız barkod örneği gibi. Örneğin, her şeyden kopmuş tatil yöresinde dolaşırken susuzluğunuzu gidermek için büfeden su alırken kasadan gelen biip sesi barkodu istem dışı kullandığınızın bir işareti.
Nesnelerin İnterneti ile neler yaşanır daha detaylı öğrenmek isteyen arkadaşlarımıza linkteki detaylı yazıyı öneriyorum: http://www.isaca-istanbul.org/nesnelerin-interneti-buyuk-firsat-saglarken-daha-cok-risk-ortaya-cikarir/
