LED Aydınlatma Armatürleri 2
Geçen yazımızda LED aydınlatma armatürlerinin genel tanımından ve yapısından bahsetmiştik. LED aydınlatma armatürleri için bir başka kapsam koruma sınıflarıdır. LED aydınlatma armatürlerin koruma sınıfları öncelikle insanların güvenliğini de ilgilendirdiğinden önemli bir konudur. Can güvenliği için elektriksel yalıtım (izolasyon) ve LED ışık kaynağı ile aydınlatma elektroniği devrelerinin korunmasına yönelik özellikler temel olarak önemsenmesi gereken konudur. Elektrik ile kişilerin (insan için elektrik çarpması) ve başka nesnelerin teması koruma derecesine göre LED aydınlatma armatürleri standartlarda sınıflandırılır. LED Armatürlere temasta insanların elektrik çarpmalarına karşı korunması sağlanmalıdır. Elektrik yalıtım derecelerine bağlı olarak, LED armatürler şu şekilde sınıflandırılabilir:
Sınıf 0: Temel yalıtımlı LED armatür, çift yalıtım veya genel yalıtım ilavesi ve topraklama bağlantısı yok.
Sınıf I: Fonksiyon olarak yalıtım ve topraklama bağlantı terminali ihtiva eder.
Sınıf II: İkili temel izolasyon ve/veya zayıf toprak deşarja karşılığı güçlendirilmiş genel yalıtımlı armatür:
Sınıf III: LED Armatür çok düşük voltaj şebekesine bağlanacak şekilde tasarlanmıştır ve armatür içerisindeki elektrik devreleri ilave bir yüksek gerilim üretmez.
Ortam çalışma koşullarına göre aydınlatma LED armatürlerin sınıflandırılması: TS-EN 60598 tarafından tanımlanan IP sistem (International Protection) mekanik şok, toz ve su koruma derecelerine göre LED aydınlatma armatürlerini derecelendir. Mekanik şok koruması, enerji ileten elemanlar ile temas halinde olan parçalar veya insan dokunuşu (parmak teması) gibi konuları kapsar. LED armatür koruma sınıflarını tanımlamak için IP harflerinden sonra iki veya iç basamaklı sayı kullanılır. İlk rakam katı cisimlere karşı koruma, ikinci rakam suya karşı koruma, üçüncü rakam mekanik şoklara karşı korumayı ifade eder.
Birinci rakam (katı cisimlere karşı koruma):
0 – Korumasız
1 – Çapı 50 mm (5 cm) olan katı cismlere karşı koruma: Tehlikeli bölümlere elin dışı, kalın bir boru, sopa vb. cisimlerin erişimine karşı koruma.
2 – Çapı 12,5 mm olan katı cismlere karşı koruma: Tehlikeli bölümlere parmak, kalem arkası vb. cisimlerle erişime karşı koruma.
3 – Çapı 2,5 mm olan katı cismlere karşı koruma: Tehlikeli bölümlere tornavida, bir kablonun ucu vb. cisimlerin erişimine karşı koruma.
4 – Çapı 1 mm olan katı cisme karşı koruma: Tehlikeli bölümlere tel, kalem ucu vb. cisimlerin erişimine karşı koruma.
5 – Toza karşı koruma: Tehlikeli bölümlere (elektrik, LED ışık kaynağı ve reflektör) toz girişini zarar vermeyecek düzeylere indirme.
6 – Toz geçirmez: Toz girişi tam anlamıyla engellenmiştir.
İkinci rakam:
0 – Korumasız
1 – Düşey olarak düşen su damlamalarına karşı koruma: Tavandan ya da başka bir yerden cihaza dik olarak damlayan suya karşı koruma.
2 – Mahfaza 15° ye kadar eğik olarak düşen su damlalarına karşı koruma: Rüzgarlı havada yağan yağmur ve benzerlerine karşı koruma.
3 – Su püskürtmelaeri karşı koruma: Fıskiyeden, yangın alarm suyundan gelen ya da bu şekilde geliş açısı olan sulara karşı koruma.
4 – Su sıçramasına karşı koruma: Her yönden sıçrayan (yerden sıçrayan, yukarıdan damlayan, rüzgarla gelen vb…) sulara karşı koruma.
5 – Fışkıran suya karşı koruma: Hortumdan gelen su gibi tazyikli sulara karşı koruma.
6 – Güçlü su fışkırtmasına karşı koruma: İtfaiye hortumu ve bu şiddetteki basınçlı suya karşı koruma.
7 – Suya 30 dakikadan kısa süreli daldırmalara karşı dayanıklılık: Suya düşmeye, kısa süreli su baskınlarına karşı koruma.
8 – Suya sürekli daldırma etkilerine karşı koruma: Su içinde uzun süre çalışabilme özelliği. (Bu özellikte örneğin X metre yazılarak derinlik tanımı yapılabilir)
Üçüncü rakam*:
0 – Korumasız
1 – 0,225 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
2 – 0,375 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
3 – 0,5 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
5 – 2 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
7 – 6 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
9 – 20 joule mekanik zorlamaya karşı dayanıklılık.
*(TS-EN 60598 yer almıyor, bunun içi üçüncü rakam çok fazla kullanılmaz)
LED armatürlerin montaj yerlerinin yanıcılık özelliğine göre aydınlatma armatürlerin tanımlanması: LED aydınlatma armatürleri herhangi bir yüzeye rastgele montaj edilemez, montaj edilen yüzeyler yanıcılık özelliği ve armatür gövde ısısı belirli kısıtlamalara dikkat etmek gereklidir. Montaj edilecek yüzeyler yanıcı değil ise, doğal olarak hiçbir sorun oluşturmaz. TS-EN 60598 tarafından yanıcılık sınırı olarak 200 °C tanımlanmıştır, yanıcı yüzeylere bu sıcaklığın üzerine çıkmayan armatürler montaj edilebilir.
Yanıcılık özelliği için ihtiyaçlara göre armatürler iki sınıfta tanımlanır.
LED armatür üzerinde hiçbir ısıl değeri tanımlayan sembol yoksa, armatür sadece yanmaz yüzeylere montaj edilebilir.
Armatür üzerinde maksimum ısıyı 200 deceye kadar tanımlayan bir ısıl sembol (üçgen içerisinde bir rakam örnek; 220) varsa, LED armatür yanıcı yüzeylere montaj için uygundur.